We communiceren heel wat af. Jij naar jouw paard en jouw paard naar jou!
Maar spreken jullie dezelfde taal?
Als prooidier maakt het paard constant contact met zijn omgeving en schat hij deze continu in: is het veilig of moet ik vluchten?
Een paard is ook een sociaal dier. Hij is altijd op zoek naar harmonie. Onderling geven paarden daarom kalmerende signalen aan elkaar af, ter communicatie en om hun leefklimaat positief te houden.
Een paard geeft deze kalmerende signalen af in relatie tot prikkels vanuit zijn omgeving. Dit kunnen andere paarden zijn, maar ook andere dieren, mensen, geluiden, objecten en andere zaken. Wanneer je deze lichaamssignalen herkent, die een communicatieve functie hebben, kun je die signalen gebruiken om een beter leefklimaat en een fijnere samenwerking op te bouwen met jouw paard, waardoor jullie als team versterken en de gezondheid en het welzijn van jouw paard wordt bevordert.
Als je kalmerende signalen herkent, kun je zien of spanning oploopt en in welke situaties de spanning oploopt of afvloeit en kun je jouw paard helpen om te kalmeren. Zo kun je voorkomen dat jouw paard de noodzaak voelt te bevriezen, vluchten of vechten.
Paarden zijn extreem gevoelig voor disharmonie. Dat ervaren zij als spanning. Ze ervaren druk. Via spierspanning, houding, ademhaling, gezichtsuitdrukking etc.
Paarden vertonen kalmerende signalen om zichzelf en eventuele andere dieren, mensen of dingen in hun buurt te kalmeren zodat er een positievere sfeer wordt gecreëerd of behouden. Op die manier beschermt het paard sociale relaties en voorkomt hij negatieve escalaties.
Rachael Draaisma deed onderzoek naar Kalmerende Signalen en analyseerde 200 films van gedomesticeerde paarden.
Zij heeft gekeken naar de stand van de ogen, oren, neus, mond en staart, de hoofd-halshouding en lichaamspositie.
De communicatieve signalen en kenmerken die zij in haar onderzoek minimaal 35 keer in verschillende situaties heeft gezien, heeft ze gekoppeld aan spanningsniveaus en weergegeven in communicatie ladders. Zo kun je in een oogopslag kijken of je gedragingen en lichaamskenmerken van je paard herkent. Je kunt kijken of zijn spanning hetzelfde blijft, gaat dalen of stijgen. Op die manier kun je waar mogelijk jouw paard helpen om zo hoge spanning te vermijden en zijn welbevinden te verbeteren. Alsook zijn socialisatie en training.
De signalen die je op de ladders ziet, kunnen meerdere betekenissen hebben. Zo kan een paard zijn hoofd aan zijn been schuren, omdat hij jeuk heeft, maar ook als hij last heeft van oplopende spanning en deze wilt laten afvloeien (oversprong gedrag) kan hij zijn hoofd aan zijn been schuren.
De signalen zijn terug te vinden in haar boek “Language Signs and Calming Signals of Horses”.
Vanaf 1 september ook in het Nederlands verkrijgbaar “Kalmerende signalen van paarden”. Hier te bestellen.
Elke trede van de communicatieladder kent zijn eigen signalen en kenmerken. De signalen en kenmerken weerspiegelen de interne gesteldheid van het paard. Een prikkel (intern of extern) geeft een reactie. Door jouw paard te observeren kun je zien of er spanning is en waar de spanning heen gaat. Als de spanning te hoog stijgt, neemt het instinct het over.
Jouw paard bevindt zich dan in de bovenste trede van de communicatieladder en bevriest, vecht of vlucht.
Veelvuldige momenten van acute stress of een langere periode van voortdurende (chronische) stress heeft veel negatieve gevolgen voor de gezondheid van jouw paard. Jouw paard kan uitgeput raken door voortdurende uitscheiding van de hormonen adrenaline en noradrenaline. Het lichaam maakt hierdoor continue cortisol aan.
Secundaire lichaamsprocessen worden stopgezet, om de grote vitale processen door te kunnen laten gaan.
Het lichaam van jouw paard heeft in een normale gezondheidssituatie een uur nodig om te herstellen na opgebouwde spanning. Bij continue pieken van spanning vindt er minder herstel plaats en duurt het langer voordat spanning afvloeit. Jouw paard heeft om die reden activiteiten nodig die de spanning helpen afvloeien. Zie hiervoor het artikel “Tools voor paardeneigenaren voor het versterken van jouw team”.
TIP: Iets spannends doen in de hersteltijd, geeft nog meer spanning!
De communicatieladder kun je inzetten als beoordelingsinstrument. Hiermee kun je onderzoeken hoe groot de comfortzone van jouw paard is en deze langzaam vergroten.
Hier vindt je de communicatieladder van het vecht-vlucht mechanisme.
Hier vindt je de communicatieladder herstel na spanning en schok.
Ladder tips
• Kijk of je gedragingen van jouw paard herkent
• Kijk tegelijkertijd naar zijn lichaams- en gezichtskenmerken, om de eventuele mate van spanning te registreren.
• Kijk of je kunt achterhalen wat de prikkel (s) of situatie was, waarop jouw paard reageert.
• Als jouw paard gespannen is, kijk dan of de spanning stijgt of daalt
• Mocht de spanning niet dalen, help jouw paard dan! Verander de situatie zo dat hij er op dat moment ontspannen mee om kan gaan. En maak een oefenplan op maat.